İranın Azərbaycandakı keçmiş səfiri, politoloq Əfşar Süleymaninin Yenisabah.az-a müsahibəsini təqdim edirik:
– Son vaxtlar İranla Azərbaycan cəmiyyəti arasında bir gərginlik mövcuddur. Bu durumu şərh etmənizi istəyərdik?
– Vəziyyət göründüyü kimi gərginləşib. Müxtəlif fikirlər ortaya çıxıb. Bəzi hadisələr baş verib və buna qarşı yazılar yazılıb, fikirlər söylənib. İki tərəf də bu məsələni müxtəlif səviyyədə təqdim edir. Siyasi səviyyədə, KİV-in təhriki ilə yazıçılar, şərhçilər, siyasətçilər bu söhbətlərə fikir bildiriblər. Buna görə də atmosfer bir az qarışıqdır bu saat. Bu məsələlər zənnimcə davam etməməlidir. Hesab edirəm ki, bu söhbətlər aydınlaşmalıdır və həll edilməlidir. Bu məsələ danışıq yoluyla həll olunacaq. Əvvəllər də İran-Azərbaycan arasında belə məsələlər olub. Sonra da həll edilib, gedib. Onun üçün bu danışıqlara başlamaq lazımdır.
– Bu gərginliyin yaranmasının əsas səbəblərindən biri də İran maşınlarının Xankəndiyə yanacaq və digər məhsullar daşımasıdır. Xankəndi BMT tərəfindən Azərbaycan ərazisi hesab edilir. Sizcə İran yük maşınlarının Azərbaycan ərazisinə Azərbaycanın razılığı olmadan daxil olması beynəlxalq hüququn pozulması deyilmi?
– Hər şey araşdırılmalıdır və bu məsələnin hüquqi cəhətləri ilə yanaşı siyasi cəhətləri də danışılaraq həll edilməlidir. Qarşılıqlı inam gücləndirilməlidir. Bunun başqa yolu yoxdur.
Səbəblər aydındır. Azərbaycan İranın yük maşınlarının Xankəndinə getməsindən narahat olaraq buna etirazını bildirib. Sonra da bu səbəbdən Gorus-Qafan yolunda Azərbaycan tərəfi post quraraq İran maşınlarından torpaqbasdı pulu tələb edir və s. Azərbaycanın ehtiyacı da yox idi bu məsələni bu cür qabartsın. Xankəndi məsələsinə görə Azərbaycan belə bir qarşılıq verib. Bununla yanaşı İran tərəfi diqqətli olmalı idi. Çünki Xankəndi Azərbaycan ərazisidir və ora İranın yük maşınlarının getməsi düzgün deyil.
Normal olaraq da bunun qarşısı alınmalıdır. İranın hər zaman mövqeyi belə olub ki, onlar Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir. Bu açıqlamalar dəfələrlə olub. Təbii ki, İran tərəfi bunu əməldə də göstərməlidir. Buna görə oraya yük maşınlarının getməsi düzgün deyil.
Ən azından bu məsələni koordinasiya etmək olardı. İndiki durumda Azərbaycan tərəfi heç özü Ermənistanla bəzi problemləri yekunlaşdırmayıb. Rusiya da sülhməramlı adı altında öz fəaliyyətini orada davam etdirir. Ermənistanla İranın əlaqəsi hər zaman olub və bu əlaqələr davam etdirilir. Ermənistana gediş-gəlişin heç bir problemi yoxdur. İran yük maşınları Ermənistana girib-çıxa bilər. Azərbaycan tərəfinin də öz ərazisinə nəzarət etməsi hüququ cəhətdən normaldır, amma qonşuluq cəhətindən İranla münasibətlər o yerə çatmasaydı yaxşı olardı.
Məncə onların bu hərəkəti problemi həll etmir, tam tərsinə qəlizləşdirir. Sonra bəzi hərbi təlimlər də oldu. Azərbaycan-Türkiyə-Pakistan təlimləri, Azərbaycan-Türkiyə təlimləri oldu regionda. İran da buna görə Aslandüz-Culfa istiqamətində manevrlər etməyə başlayıb. Tezliklə hər iki ölkənin xarici işlər nazirləri görüşməlidir. Mandatlar əsasında Bakı-Tehran arasında bəzi anlaşılmazlıqlar həll olunmalıdır. Çünki hər zaman belə hadisələr olanda üçüncü qüvvələr də bu mövzularda ortaya girib, qarışıqlıqdan sui-istifadə edirlər. Biz bunların hər zaman şahidi olmuşuq.
Burada bir faktor da var ki, Rusiyanın sülhməramlı qüvvələri hazırda Qarabağdadır. Biz bilirik onlar orada necə rəftar edir. Onların da bu məsələlərə laqeyd yanaşması birmənalı qarşılanmır. Azərbaycan buna diqqət yetirməlidir və son zamanlar öz etirazımızı buna bildirmişik. Onlar buraya sülhməramlı adı altında gəlməyiblər. Ruslar burada daimi qalmaq üçün gəliblər və onların başqa məqsədləri var. Buna diqqət göstərilməlidir. Hər halda əgər Rusiya ilə İranın siyasətini müqayisə edəndə ən azından İranın bizə etdikləri Rusiyadan daha yaxşı olub. Amma yenə də arada həssasiyyətlər var. Azərbaycanın öz həssaslığı, İranın isə öz həssaslığı mövcuddur. Çalışmalıyıq ki, nisbi formada bu problemi həll edək.
Əlbəttə, əsas məsələ də budur ki, Azərbaycanda və İranda xarici siyasətin istiqaməti fərqlidir. Bundan dolayı anlaşılmazlıqlar yarana bilər. Azərbaycanın xarici siyasətdə başqa ölkələrlə də anlaşılmazlıqları olub. İranın Rusiya ilə siyasətində də bu hallar olub. İndi hər ölkə öz tərəfinə yaxınını çəkə və s. edər. Bununla iş getmir. Bizim uzun müddətli olan qədim tariximiz və mədəniyyətimiz var. Xalqlar başqa şey umur ki, bu dostluq və qardaşlıq daimi olsun, hər şey millətlərin xeyrinə olsun.
– Mövcud olan hazırkı gərginliyin aradan qaldırılması üçün tərəflərin hansı addımı atmasının vacib olduğunu düşünürsünüz?
– İxtilaflar təbii ki, olacaq. Buna görə də gərək müştərək nöqtələri taparaq, onların üzərində əlaqələr qurmaq lazımdır. Azərbaycanın da İranla müştərək nöqtələri var və hər iki dövlət bu yolla problemləri həll etməlidir. Ortanı qızışdırmaq da lazım deyil.
Hər iki tərəfdə bəzi kəslər, bəzi söhbətlər edərək aranı qızışdırırlar. Onların sözü əsas deyil fikrimcə. Səsverməyə qoysaq, o adamların fikirləri heç qəbul olunmaz. Bunun üçün dövlətlər və hakimiyyətlər bu məsələlərə diqqət yetirməlidirlər.
Bəzən mən görürəm ki, bizim deputatlardan hansısa danışır. İranda qeyri-rəsmi bir şəxsin Azərbaycana dediyi sözləri İranın dövlət fikri olaraq hesab edirlər və birbaşa olaraq onları ittiham edir. Amma İranın XİN sözçüsünün ağzından belə fikirlər səslənməyib. Bunlara diqqət göstərmək lazımdır. Azərbaycana qarşı bu tip anlaşılmazlıqlar olur. Xalq gərək bir-birini sevə. Ən səmimi danışıq elə xalqlarımız arasında olar. Çünki dinimiz birdir, mədəniyyətlərimiz qədimidir. Bu odun üstünə su tökmək lazımdır, benzin yox.
“Xankəndi Azərbaycan ərazisidir və ora İran yük maşınlarının getməsi düzgün deyil” - İranın sabiq səfiri
-
20:17Bank Ağadadaş Ağayevi məhkəməyə verdi - 50 MİN BORC ÖDƏNMİR?
-
12:26”Aygün Kazımova “Eurovision”da çıxış etsə, Azərbaycan qalib gələr” İSPANİYANIN MƏŞHUR DJ-i
-
20:50Brilliant Dadaşova və Sabir Əhmədovdan yeni duet - DOĞUM GÜNƏ ÖZƏL FOTOLAR
-
19:13"Öləndən sonra gətirilən gülü atın zibilliyə"
-
16:58Doğum günündə yeni fotosessiyasını təqdim etdi FOTOLAR
-
20:36"Bu qız indi gözəldir, "Şabaniyə"yə oxşayır" - Bülent Ersoy
-
18:36"Ələkbər əmi"nin qızının nikahından - FOTOLAR
-
17:0918 yaşlı qızı bıç@ql@yan 15 yaşlı qeyri-rəsmi əri imiş…
-
15:53Dilarə Uill Smitlə görüşdü
-
14:05Xatun vəfat edən qardaşının əkizlərinə ad günü etdi
-
22:28Esmira Qafarovanın həm özü, həm də oğlu TƏLƏBƏ OLDU
-
17:52Dondan dona girən Aytac FOTOLAR
-
16:55“Bu gözəllik yarışmasıdır, tapşırıqla yer tutmaq yox" - TACI GERİ ALIN
-
16:52Azərbaycanda evlənmək istəyənlər azalıb
-
13:13“Rəng qoyanda nə olur, dünya dağılır?“
-
22:55“Azərbaycan polisinə inanıb və güvənirəm” - İLK AÇIQLAMA
-
22:253 minə yaxın şəhid məqaləsi vikipediyadan silindi
-
17:13Yeniyetmə qızla hoteldə cinsi əlaqəyə girdi - HƏBS EDİLDİ
-
14:33Pərvanə ARB ilə yollarını ayırdı
-
14:27Relsin üzərində uzandı, qatar üstündən keçdi
-
01:22“Miss Türkiyə” seçilən qız SOSİAL ŞƏBƏKƏNİ ÇALXALADI - VİDEO
-
22:43Tolikdən Kərimin döyülməsi xəbərinə SƏRT REAKSİYA - “Kərim canlı oxuyur”
-
20:31“Fotoşop etməyi bacarmıram” XATİRƏDƏN CAVAB - VİDEO
-
19:22Toyda döyülən Kərim xəstəxanaya yerləşdirilib? - “TƏBİB”dən AÇIQLAMA
-
18:01Elza Seyidcahandan yeni şeir “YAXIM SİZİN AĞZINIZA” - VİDEO
-
16:10“Vətəndaşların rahatlığı pozulduğuna görə dövlət cərimə ödəsin" - Nura
-
11:53Müğənni Kərimin Bakıda toyda döyülmə səbəbi bilindi
-
11:37Toyda baş verən hadisə ilə bağlı DİN-dən AÇIQLAMA
-
11:06Kərimin olduğu toyda dava düşüb - SAXLANILANLAR VAR
-
00:19Prezident Bakı Olimpiya Stadionunda - COP29-a HAZIRLIQ - FOTOLAR
-
17:27İsa Şükürov özünə təmtəraqlı doğum günü keçirdi - FOTOLAR
-
13:59Aytən Səfərova efirə qayıdacaq? - AÇIQLAMA
-
12:34"26 sentyabra qədər..." - Astroloqdan MÜJDƏ
-
01:46Zaur “Rəngarəng”ə Ayselsiz başlayır
-
22:28Dünyanın səbrsizliklə gözlədiyi “iPhone 16” təqdim edildi
-
19:12Altıaylıq körpə arabada boğulub öldü
-
16:22Biləsuvarda ölən körpənin babası: "Uşaq çarmıxa çəkilib"
-
16:07Karate ustasının həbsi ilə bağlı - QIZ UŞAQLARINA…
-
15:03“MTV Azərbaycan”a yeni icraçı direktor təyin olundu
-
14:02Məktəb və universitetlərin ətrafında maşın saxlayanlar cərimələnəcək
-
13:34"Ərimi qısqansam ac qalaram" - Çinarə Əliyeva - VİDEO
-
13:20Sınıqçı 2 yaşlı qızı masaj edərkən uşaq dünyasını dəyişdi
-
03:51“Mən ulduz yetişdirirəm. İkinci Vaqif Gərayzədəyəm”
-
16:59“Formula 1”ə görə sabahdan şəhərin mərkəzi 9 günlük bağlanır
-
14:01Hərəkətdə olan elektrik avtomobilləri üçün naqilsiz enerjidoldurma texnologiyası yaradıldı
-
13:58Parisin mərkəzində Makronun istefası tələbi ilə etiraz aksiyası keçirilir
-
13:38“Miss Azərbaycan” koreyalı bəylə ailə qurdu
-
22:22Günayın doğum günü videosu
-
18:33Nigar və Emil sevənlər üçün oxudu “ƏFSANƏYƏ DÖNDÜ” - VİDEO
-
00:49İntihar edən hərbi qulluqçumuzun FOTOLAR
-
00:45Oteldə arvadını tüfənglə öldürmək istəyən şəxsə ağır cəza verildi
-
23:08“Himayəmə götürdüyüm oğullarımın yanında mənim adımı yazmayın"
-
17:41Ermənistan və Gürcüstan Putinin həbsini dəstəkləyən sənədi imzalayıb
-
14:01Röyadan yeni mahnı və yeni FOTOLAR
-
03:34Xuraman Şuşalıdan yeni FOTOLAR
-
17:35İlham Rəhimov fəxri ada layiq görüldü
-
14:16Ağadadaş Ağayev həmin klinikanı məhkəməyə verdi
-
19:27İlhamə Quliyevanın xatirə gecəsi olacaq
-
13:04Aygün Kazımovadan yeni FOTOLAR
-
00:19“Bizimləsən” yeni mövsümdən YAYIMLANACAQ
-
22:14Özü ilə evlənən qadın boşandı
-
21:52Xanım müştərini söyən taksi sürücüsü həbs edildi
-
21:49"Instagram"dakı əxlaqsız yazışmalar: Dəfələrlə xəyanət edən ərindən qisas aldı
-
18:41Polad Həşimovun xanımına yeni vəzifə verildi
-
17:20“Məktəblər açılandan sonra sonra nə olacaq?" - TIXACLARDAN GİLEYLƏNDİ
-
15:50Yeni mövsümdən istedadlara xüsusi yer ayıracaq
-
01:03Brilliant Dadaşova sevənləri ilə “Jolly Joker”də görüşəcək
-
17:21İmişlidə 17 yaşlı qız ərə verilir - 10 GÜN SONRA TOYDUR
-
15:42Aşıq Ulduzun qızı əkiz anası oldu
-
17:53Serenay ilk dəfə sevgilisi ilə fotolarını paylaşdı - FOTOLAR
-
15:39Prezidentin xanımı və qızı ilə səsverməsindən - FOTOLAR
-
05:33Bu gün Azərbaycanda səsvermə günüdür
-
17:53“Azərbaycanla avtomobil yollarını açmağa hazırıq” - Paşinyan
-
14:43Faiq Ağayevin Şuşa və Xankəndi gəzintisi - FOTOLAR
-
12:26"Həyatımda belə gözəl yerlər görməmişdim"
-
19:38"Onu rəfiqəsi ilə aldatdım ki, məndən boşansın"
-
23:51Ani Lorak gözəlliyinin sirrini açdı “Cinsi əlaqədə olun”
-
17:18Prezident xanımı və qızı ilə “Sea Breeze”də açılışa qatıldı
-
15:13Hüseyn Dəryanın oğlu da tələbə adını qazandı
-
22:46Xatirə stop demədən çalışır - FOTOLAR
-
19:20"2 bürc məyus olacaq, 3 bürc sevgiyə yelkən açacaq"- Astroloq 12 bürcü AÇIQLADI
-
19:14"Hər kəsdə Aygün Kazımovalaşma prosesi gedir" - Tolik
-
15:57“Sponsoru olan səviyyəsizlərə kanal rəhbərləri efir verir” - VİDEO
-
15:29Kamilə Nəbiyevanın ailə quracağı şəxs kimdir?
-
14:13Almaxanım Aygün Bəylərlə virtual duet ifa etdi - VİDEO
-
00:14Bu gün Azərbaycanın I xanımı Mehriban Əliyevanın doğum günüdür
-
21:1721 yaşlı qardaş bacısını ürəyindən bıç@ql@dı - “Nümunəvi ailə idilər” - VİDEO
-
18:51Gülay Zeynallı qızı ilə tətildə - FOTOLAR
-
17:40Şəbnəm Tovuzludan yeni FOTOLAR
-
10:53Nişanlısına söz atan kişini küçənin ortasında ürəyindən bıçaqladı
-
14:09Xatirə İslam çəhrayıya büründü - FOTOLAR
-
12:49“Əməliyyatdan sonra bədbəxt olmuşam, evdən çıxa bilmirəm”
-
12:00İlkin Həsəninin qızı xəstəxanaya yerləşdirildi
-
21:23Eldəniz Məmmədovun qızı da tələbə oldu
-
20:56Brilliant Dadaşova üç hitinə yeni nəfəs verir
-
16:17Hadise makiyajsız şəkillərini paylaşdı - FOTOLAR
-
09:37Sənubər İsgəndərlinin nəvəsi tələbə oldu
-
09:11Kriştianu Ronaldu sosial media fenomenlərinə meydan oxuyur
-
08:42Aldığı narkotiki polisə apardı, saxlanıldı - Polşada kuryoz hadisə
-
20:08Nazpəri Dostəliyevadan fərqli FOTOLAR