Amerika alimləri hesab edir ki, 1918-ci ildə baş verənlərə bənzər yeni qrip pandemiyası COVİD-19-dan ölümcül ola bilər.
Lent.az-ın xarici mediaya istinadla məlumatına görə, dünya buna hazır deyil: bizdə müasir peyvənd yoxdur, orta və aşağı gəlirli ölkələr isə, ümumiyyətlə, nadir hallarda, varlı ölkələrdən asılı olaraq, hər hansı peyvənd istehsal edirlər. Mövcud şəraitdə qrip virusunun aqressiv ştammından ortaya çıxan pandemiya 33 milyon insanın həyatına son qoya bilər.
1918-1920-ci illərin İspan qripinin pandemiyası planetin əhalisinin üçdə birini vurub və 50-100 milyona qədər insanın həyatdan köçməsinə səbəb olub. Bu gün bir əsr keçəndən sonra biz onu təkrarlanmasına hazır deyilik. Milli Tibb Elmləri Akademiyasının mütəxəssisləri belə hesab edirlər.
İndi analoji pandemiya tibbi tərəqqiyə baxmayaraq, ölümcül COVİD-19 ola bilərdi və 30 milyondan çox insanı məhv edərdi.
Akademiyanın məruzələrindən birində belə deyilir.
Artıq yeni nəsil peyvəndlərinin hazırlanmasına başlamaq və aşağı və orta gəlirli ölkələrdə potensialı artırmaq lazımdır ki, onlar zəngin ölkələrə güvənmədən öz peyvəndlərini istehsal edə bilsinlər. Hesabatın müəllifləri bunu məsləhət görürlər.
Hökumətlər isə elə etməlidirlər ki, şirkətlərin bu peyvəndlər üzərində işləmək üçün stimulları olsun.
Alimlər qeyd edirlər ki, COVID-19 pandemiyası bir çox problemlər gətirib.
“Bununla belə, epidemioloji baxımdan, COVİD-19 dünyada ən azı 50 milyon insanın ölümünə səbəb olan 1918-20-ci illərin qripi kimi ən pis pandemya ssenarisi deyil”, - hesabatda qeyd edilir.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatınınnin məlumatına görə, orta hesabla ildə 290-650 min insan qripdən ölür. COVID-19 iki il ərzində dünyada 5,1 milyon insanın ölümünə səbəb olub. Akademiyadan bildirilib ki, qripin aqressiv ştamının yaratdığı pandemiya 33 milyon insanın ölümünə səbəb ola bilər.
Alimlər əmindirlər ki, yeni qrip pandemiyasının nə vaxt başlaya biləcəyini proqnozlaşdırmaq çətindir, lakin o, mütləq gələcək.
“Qrip pandemiyası bir neçə dəfə baş verib və ekspertlər insanlara, heyvanlara və onların qarşılıqlı əlaqəsinə təsir edən qlobal və regional şəraitdə dəyişikliklər səbəbindən COVID-19 dövründə qrip pandemiyasının riskinin daha da yüksək ola biləcəyindən qorxurlar”.
Hesabatda qeyd edilir ki, məsələ bu baş verərsə nə etməli deyil - sual bunun nə vaxt olacağıdır.
Əsas tövsiyələrdən biri bütün səyləri insanları indiki və gələcək ştamlardan qoruyacaq universal qrip peyvəndinin hazırlanmasına sərf etməkdir. Mövcud qripə qarşı peyvəndlər mütəmadi olaraq yenilənməlidir, hər il dəyişir və pandemiyaya səbəb ola biləcək yeni ştamlardan qorunmur.
Bundan əlavə, pandemiya ilə mübarizə üçün qlobal əməkdaşlığa ehtiyac olacaq.
Başqa bir hesabatda deyilir: "Bizim çoxlu boşluqlarımız var, kifayət qədər maliyyə yoxdur, çox şey qeyri-rəsmi razılaşmalardan asılıdır. Təhlükənin miqyasını nəzərə alsaq, biz praktiki olaraq müdafiəsiz qalmışıq. Biz təcili olaraq gələcək qrip pandemiyasına qarşı kollektiv müdafiəmizi gücləndirməliyik və bunu davamlı şəkildə etməliyik”.
Bunun üçün xüsusilə, hər ehtimala qarşı 4-8 milyard doza peyvəndin hazır olması tövsiyə olunur.
“Hazırlıq daimi olmalıdır”, - Akademiyanın prezidenti həkim Viktor Dzau deyir. - O, ildən-ilə və ya böhrandan-böhrana dəyişməməlidir. COVID-19 pandemiyası yeni imkanlara, yeni texnologiyalara, əməkdaşlığa və siyasətin işlənib hazırlanmasına təkan verdi ki, bunların hamısı növbəti qrip pandemiyasından əvvəl və onun zamanı da istifadə oluna bilər. Elmə sərmayə qoymaq, səhiyyə sistemlərini gücləndirmək və inam yaratmaq, insanları həm mövsümi qripin, həm də pandemiyaların sağlamlığı, sosial və iqtisadi təsirlərindən qorumaq üçün çox vacibdir”.
